MIASTO
Pamiętamy o ważnej rocznicy - 17.01.2021.

Pamiętamy o ważnej rocznicy - 17.01.2021.

Dzisiaj przypada 74. rocznica egzekucji żołnierzy Armii Krajowej, straconych w dzierżoniowskim więzieniu.
"Po odczytaniu wyroku jeden z funkcjonariuszy więziennych zawiązuje skazańcowi oczy białą przepaską (na prośbę skazańca opaski można nie zakładać). Następnie na komendę dowódcy "gotuj broń", "cel", "pal" - pluton egzekucyjny oddaje salwę, celując w serce skazańca. (.) W wypadku gdy po oddaniu salwy lekarz stwierdzi, że skazaniec żyje, dowódca plutonu egzekucyjnego obowiązany jest strzelić z krótkiej broni w skroń skazańca" - oto fragment okólnika Ministra Bezpieczeństwa Publicznego, Stanisława Radkiewicza, przytoczony przez Krzysztofa Szwagrzyka w publikacji IPN noszącej tytuł "Dzierżoniów - wiek miniony". W taki prawdopodobnie sposób, na podwórzu dzierżoniowskiego więzienia, w styczniu i lutym 1947 roku zamordowani zostali trzej żołnierze podziemia niepodległościowego: 32-letni Jerzy Kaszyński, 24-letni Jerzy Pizło i 20-letni Mieczysław Jeruzalski.
Żołnierzy pochowano, jak się po latach okazało, na dzierżoniowskim cmentarzu. Ale mimo usilnych poszukiwań prowadzonych pod kierunkiem dr. hab. Krzysztofa Szwagrzyka, naczelnika Oddziałowego Biura Edukacji Publicznej IPN we Wrocławiu, nie udało się dokładnie zlokalizować miejsca ich pochówku.
Jak powiedział dr hab. Krzysztof Szwagrzyk, lata 1944-1956 były najbardziej tragicznym okresem w naszej powojennej historii. Przez system ponad 200 obozów i więzień na terenie całego kraju przeszło około 1,5 mln Polaków, w kartotekach UB znalazło się ponad 5 mln osób, a w walce zostało zamordowanych skrytobójczo kilkanaście tysięcy ludzi. Wydano przeszło 8 tys. wykonanych wyroków śmierci.
Szwagrzyk przypomniał, że w tym okresie tysiące wdów, członków najbliższych rodzin podejmowało starania o ustalenie miejsca pochówku swoich krewnych. Bez oczekiwanego skutku.
17 styczna 2019 r. upamiętniliśmy żołnierzy powojennego podziemia niepodległościowego, w tym m.in. Jerzego Kaszyńskiego, Jerzego Pizło i Mieczysława Jeruzalskiego, straconych w dzierżoniowskim więzieniu.
W mroźny styczniowy dzień w asyście honorowej Grupy Rekonstrukcji Historycznej 58 pp (4 psw) i Związku Strzeleckiego "Strzelec" Józefa Piłsudskiego, w 74. rocznicę zamordowania trzech żołnierzy AK, spotkaliśmy się przy obelisku upamiętniającym Żołnierzy AK na cmentarzu parafialnym, aby oddać IM hołd. Odmówiliśmy modlitwę w intencji rozstrzelanych, zapaliliśmy znicze pamięci, złożyliśmy wiązanki kwiatów na zakończenie odśpiwewaliśmy hymn państwowy.
Wicewojwoda Dolnośląski Jarosław Kresa wspomina o nich - ...na podwórzu dzierżoniowskiego więzienia, w styczniu i lutym 1947 roku zamordowani zostali trzej żołnierze podziemia niepodległościowego: 32-letni Jerzy Kaszyński, 24-letni Jerzy Pizło i 20-letni Mieczysław Jeruzalski. Przy ich egzekujcji obecni byli: prokurator Wojskowej Prokuratury Rejonowej we Wroglawiu kpt. Feliks Maciejewski, dowódca plutonu egzekucyjnego AntoniDalecki, ksiądz.rzymsko-katolicki Stanisław Szczepański, lekarz dr Beniamin Spindel oraz dwaj funkcjonariusze więzienni: Stanisław Wujaś i Markus Reiber. Pierwszy z rozstrzelanych pozostawił 21-letnią żonę i 3-miesięczną córeczkę. Jego ostatnim życzeniem przed egzekucją było spotkanie z żoną. Ludowa władza nie zgodziła się jednak na spotkanie skazańca z najbliższymi. Wdowa nie otrzymała informacji o miejscu pochówku. Przez wiele lat, z powodu braku stosownych dokumentów w dzierżoniowskim Urzędzie Stanu Cywilnego, miała też kłopot z udokumentowaniem faktu bycia wdową. Trzeci z wymienionych i najmłodszy, Mieczysław Jeruzalski, rozstrzelany został w dużym pośpiechu, tuż przed wejściem w życie ustawy amnestyjnej (22.02.1947 r.) w obecności: PWPR we Wrocławiu kpt. Feliksa Maciejowskiego, dowódcy plutonu egzekujcyjnego Pawła Kramera, księdza.rzymsko-katolickiego Stanisława Szczepańskiego, lekarza dr Beniamina Spindel oraz dwóch światków funkcjonariuszy służby więziennej: Bronisława Noworyta i Czesława Lewandowicza.
Pochowani zostali w bezimiennych mogiłach. Mimo usilnych próźb rodzin pomordowanych żaden ze światków egzekucji nie chciał wskazać miejsca pochówku żołnierzy. Nadal trwają poszkiwania historyków wrocławskiego oddziału Instytutu Pamięci Narodowej, grobów członków organizacji niepodległościowych.
Wydarzenia inicjowane przez środowiska patriotyczne, bardzo dobrze wpisują się w nurt popularyzowania i utrwalania w świadomości społecznej oraz przekazywania kolejnym pokoleniom bogatego dziedzictwa narodowego oraz w program zmiany polityki historycznej. Ta data na dobre zagościła w naszej dzierżoniowskiej rzeczywistości. Przypomina nie tylko o tych wspaniałych bohaterach, którzy poświęcili życie dla Ojczyzny, dla wolności. Ma również ogromne znaczenie w kształtowaniu patriotyzmu w młodych ludziach. Uważam, że dla potomnych nazwiska trzech straconych w dzierżoniowskim więzieniu powinny znaleźć się na tablicy pamiątkowej umieszczonej na Pomniku Żołnierzy Wyklętych w Dzierżoniowie.
Cześć i chwała bohaterom!
Boże, błogosław Polsce wolnej i niepodległej!


Kazimierz M. Janeczko, Klub GP Dzierżoniów II

Pamiętamy o ważnej rocznicy - 17.01.2021. Pamiętamy o ważnej rocznicy - 17.01.2021. Pamiętamy o ważnej rocznicy - 17.01.2021. Pamiętamy o ważnej rocznicy - 17.01.2021. Pamiętamy o ważnej rocznicy - 17.01.2021. Pamiętamy o ważnej rocznicy - 17.01.2021.
Pamiętamy o ważnej rocznicy - 17.01.2021. Pamiętamy o ważnej rocznicy - 17.01.2021. Pamiętamy o ważnej rocznicy - 17.01.2021. Pamiętamy o ważnej rocznicy - 17.01.2021. Pamiętamy o ważnej rocznicy - 17.01.2021. Pamiętamy o ważnej rocznicy - 17.01.2021.
Tekst I foto: Kazimierz M. Janeczko Klub GP DzII.